باسمه تعالی
جناب آقای محمد جواد آذری جهرمی
وزیر محترم ارتباطات و فناوری اطلاعات
با سلام،
پیرو گزارش مورخ اول تیرماه جاری جناب عالی در صحن مجلس شورای اسلامی ، ضمن تشکر از نکات مفیدی که ارائه فرمودید به پیوست طرح مقدماتی دغدغه‌ها و چند سؤال اولیه دربارۀ مسائل اساسی حوزۀ «حکمرانی فضای مجازی» تقدیم می شود.
خواهشمند پاسخ مستند این سؤالات برای مزید اگاهی این جانب ارسال فرمایید.
با تشکر و ارزوی توفیق روز افزون جناب عالی
سید مصطفی میرسلیم
متن سؤالات
۱. رهبر انقلاب در پیوست حکم اول اعضای شورای عالی فضای مجازی، محتوا را نسبت به زیرساخت‌ها، قالب‌ها و خدمات مقدم دانستند و در ادامه هرگونه افزایش سرعت و پهنای نوار شبکۀ اطلاع رسانی بین‌الملل (اینترنت) را به تکمیل شبکۀ ملی اطلاعات و صدور مجوز مرکز ملی فضای مجازی منوط کردند. متأسفانه این تدابیر کلیدی و راهبردی در بدنه‌ای از دولت و نظام، منزوی شده است. آیا این موارد را در توسعۀ شبکه وزارت ارتباطات لحاظ کرده است؟
۲. بنا بر گزارش رسمی جناب عالی در حضور رئیس‌جمهوری محترم، ظرفیت ارتباطات بین‌الملل در مدت یازده ماه از اردیبهشت تا اسفند ۹۸، دو و نیم برابر شده است. آیا این تغییر مورد تائید شورای عالی و با اخذ مجوز از مرکز ملی فضای مجازی صورت گرفته است؟ آیا این اقدام شما غیرقانونی نیست؟
۳. رهبری در ۲۲ خرداد ۱۳۹۶ فرمودند که «کوتاهی ما، به‌عنوان این که نباید جلوی فضای مجازی را گرفت، مسئله‌ای را حل نمی‌کند و منطق درستی هم نیست. ما چرا باید اجازه بدهیم آن چیزهایی که برخلاف ارزش‌های ما است، برخلاف آن اصول مسلم ما است، برخلاف همان اجزا و عناصر اصلی هویت ملی ما است، به‌وسیلۀ کسانی که بدخواه مایند، در داخل کشور توسعه پیدا کند؟». بفرمایید دیدگاه و عملکرد شما با این بیان چه سنخیتی دارد؟
۴. بر اساس تأکیدات مکرر رهبر انقلاب، قرار بود بودجۀ شبکۀ ملی اطلاعات و طرح‌های کلان در مرکز ملی فضای مجازی تهیه و تدوین شود. آیا وزارت ارتباطات طرح‌های توسعه‌ای خود و توازن آن را با حوزۀ خدمات و محتوا در مرکز به تصویب رسانده است؟
۵. چند بار فرموده‌اید وزارت ارتباطات مسئول توسعۀ زیرساخت است و عده‌ای هم مسئول توسعۀ خدمات و محتوا و اگر این سه با هم پیش نروند پیشرفت ما کاریکاتوری می‌شود. نظر ما مشابه همین است. ما معتقدیم اگر این سه با هم پیش نروند پیشرفت نه‌تنها طنزگونه بلکه ضد پیشرفت و آسیب‌زا می‌شود. مگر فهم همبستگی شدید سه حوزه باعث نشد که توسعۀ آن‌ها نیز به یکدیگر وابسته باشد؟ پس بالاخره ادعای جناب عالی مبنی بر توسعۀ زیرساخت بدون توجه به توسعۀ خدمات و محتوا یک موفقیت است یا یک خطا؟ نیک می‌دانیم و می‌دانید که الگوی توسعۀ زیرساخت خود می‌تواند رشد دهنده یا مانع رشد دیگر اجزا شود. پس وقتی زیرساخت طوری توسعه پیدا کند که راه برای مصرف جریات اطلاعات خارجی تسهیل شود، رقابت‌پذیری محتوای داخلی از آنچه هست نیز کمتر می‌شود یا بیشتر؟
۶. آنچه اهمیت دارد این است که تعیین تکلیف کلان و بنیادین نظام برای شبکۀ ملی اطلاعات تماماً در دورانی صورت پذیرفته که جناب عالی در رأس هرم وزارت ارتباطات قرار داشتید. وقتی سند تبیین الزامات شبکۀ ملی اطلاعات در سال ۹۵ تصویب شد، جناب عالی چه سمتی داشتند؟ چرا بعد از ۴ سال هنوز وزارت ارتباطات نتوانسته معماری شبکۀ ملی اطلاعات را تدوین کند و به تصویب برساند؟
۷. در سال ۹۶ مرکز ملی فضای مجازی برای تسریع در تحقق شبکۀ ملی اطلاعات در توافقی با وزارت ارتباطات ۲۵ طرح را (با حدود ۵۳ ویژگی کلیدی) به عنوان طرح‌های دارای اولویت شبکه تعیین می‌کند. وضعیت این طرحها و تدبیر آذرماه ۹۸ رهبر انقلاب در مورد معماری و طرح کلان شبکۀ ملی اطلاعات به کجا رسیده است؟ آیا اقدامات توسعه‌ای طنزگونۀ شش‌ماهه اخیر بر اساس آن تدبیر و مصوبات همین بازۀ شورای عالی فضای مجازی بوده است؟
۸. در سیاست‌های کلی ابلاغی رهبری در مورد برنامۀ ششم، محتوا در فضای مجازی بر اساس نقشۀ مهندسی فرهنگی کشور باید تا حداقل پنج برابر وضعیت سال پایۀ برنامه توسعه یابد و شبکه‌های اجتماعی بومی‌سازی شود. در قانون برنامۀ ششم هم دولت مکلف شده است که در طول سال‌های اجرای قانون برنامه نسبت به ۱۰ برابر کردن محتوای مناسب رقومی (دیجیتال) اقدامات لازم را به عمل آورده و هرساله در قوانین بودجه‌های سنواتی اعتبار لازم را از طریق کمک‌های فنی، اعتباری و حمایتی پیش‌بینی کند. آیا در طول سال‌های برنامه، منابعی برای سرفصل محتوا اختصاص پیدا کرده است؟ آیا بدون اختصاص منابع می‌توان انتظار تحقق این اهداف را داشت؟ جناب عالی به عنوان دغدغه‌مند و پیگیر حوزۀ محتوا، در مسیر تأمین این منابع و اختصاص آن به متولیان محتوا، قدمی برداشته‌اید؟
۹. با توجه به درآمد مستقیم حدود شش هزار میلیارد تومانی دولت از ارائۀ خدمات ارتباطی و فروش اینترنت (علاوه بر سهامداری اپراتورها که این رقم را به چند برابر می‌رساند)، آیا علاوه بر هزینه برای توسعۀ زیرساخت، از همین درآمد که بخشی از آن ناشی از جریان اطلاعاتی محتواست، برای تقویت محتوا و خدمات اسلامی-ایرانی، منابعی به متولیان امر محتوا تخصیص داده شده است که به قول شما فضای مجازی کشور به کاریکاتوری تلخ تبدیل نشود؟!
۱۰. می‌دانیم که قبل از ایجاد و ارائۀ خدمات پایۀ کاربردی داخلی شبکۀ ملی اطلاعات، توسعۀ زیرساخت و شبکه به معنی فربه‌شدن و تکمیل انحصار خدمات خارجی است. در طرح ارائۀ ۱۰۰ گیگ اینترنت رایگان که بنا بر گزارش رسمی جناب عالی، با معادل اعتباری ۳۰۰ میلیارد تومانی صورت گرفت، چه تحولاتی در حوزۀ تولید محتوا و خدمات داخلی و توسعۀ کسب‌وکارهای ایرانی می‌توانست رخ دهد؟ (در صفحه اینستاگرام خود نوشتید که حتی ۱۰۰ گیگ اینترنت منزل شما هم صرف دیافت بازی خارجی از سوی فرزندتان شد!)
۱۱. حجم کلان‌داده‌ای را که خدمات خارجی فربه‌شده از توسعۀ یک‌جانبۀ زیرساخت، از کشور خارج می‌شود چقدر ارزیابی می‌کنید؟ آیا از ارزش کلان‌داده‌های ملی و حساسیت کشورهای مختلف دنیا نسبت به خروج آن از مرزهای سرزمینی واقفید؟ آیا وزارت ارتباطات تلاش کرده است که با ساماندهی این حوزه، از خروج داده‌های کاربران ایرانی به عنوان سرمایۀ ملی جلوگیری کند؟
۱۲. این حرف که عده‌ای مخالف استفاده از محتوای رسانه‌ای در بیان کلام حق اند، مطلبی است که رسانه‌های نزدیک به شما در خط تخریب پیگیری می‌کنند. چرا القا می‌کنید که محتوای سالم و مفید کنونی ازجمله محتوای تولیدی علما و مبلغان صرفاً به لطف بستر اینستاگرام است؟! آیا نمی‌شود این‌گونه محتوا در یک بستر داخلی امن و سالم تولید و منتشر شود؟
۱۳. سقف پهنای نوار ابلاغی دبیر شورای عالی فضای مجازی به شما برای تخصیص به اینستاگرام چقدر است؟ و الان چه مقدار است؟ ۲ برابر؟ ۱۰ برابر؟ ۲۰ برابر؟! آیا این عدم تطابق، تخلف از قوانین کشور نیست؟ چرا این بستر را که حاضر به پذیرش قوانین کشور نیست، تقویت کردید؟ آیا در مورد شبکه‌های داخلی هم چنین چشم‌پوشی می‌کنید و مواجهه شما با شبکه های داخلی و خارجی عادلانه و منصفانه است؟ چرا مردم را از یک بستر امن، سالم و مفید سازگار با فرهنگ و قوانین کشورشان محروم کردید؟
۱۴. در موضوع ورود وزارت ارتباطات به حوزۀ محتوای کودک، اگر افرادی اعتراض داشتند، مطلب‌شان ناظر به عدم تخصص این وزارتخانه در حوزۀ حساس و مهم کودک و تربیت فرزند بود. هشدار می‌دادند که ترجمۀ اسناد غربی و پیگیری سند توسعۀ ۲۰۳۰ را وزارت ارتباطات (که بصراحت در برخی ارائه‌های وزارت ارتباطات آمده است)، جای مطالب غنی علما و روان‌شناسان اسلامی و متخصصان پرتجربۀ ایرانی در تربیت فرزند و پرورش کودک قرارندهد. عملکرد شما در این حوزه، مورد مناسبی نیست که از آن به‌عنوان کمک به تولید محتوای کودک نام می‌برید. آیا حاضرید خلاصه و سوابق ضدفرهنگی و نوع نگاه متولیان و کارشناسان این طرح و نشانی صفحات اینستاگرام آنان را در اختیار علما و کارشناسان فرهنگی قرار دهید؟
۱۵. وضعیت انحصار خدمات در کشور بعضاً با بیش از ۸۰ درصد سهام خارجی، چگونه است؟ آیا منظور شما از پیشرفت جوانان، دریافت حقوق کارگری آن‌ها از این سرمایه‌داران خارجی و نابودی کسب‌وکارهای ایرانی است؟ آیا سکویی که سال گذشته گزارش ۴۰ میلیونی آن را به‌عنوان عملکرد وزارتخانه خود در توسعۀ اشتغال منتشر کردید، پیوست فرهنگی دارد؟ آیا از محتوای آن و تطابق الگو‌های درآمدزایی آن با احکام اسلامی و قوانین کشور خبر دارید؟
۱۶. چه اقداماتی در حوزۀ زیرساخت برای توسعۀ محتوای داخلی انجام داده‌اید؟ آیا امکان تفکیک جریان اطلاعات محتوای داخلی از خارجی را فراهم کرده‌اید؟ چه تعرفۀ رقابتی برای ترافیک محتوای داخلی اختصاص داده‌اید؟
۱۷. آیا مصوبۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی در نظام‌نامۀ پیوست فرهنگی طرح‌های مهم و کلان کشور و الزامات فرهنگی اجتماعی مندرج در سند تبیین الزامات شبکۀ ملی اطلاعات در طرح‌های وزارت ارتباطات رعایت می‌شود؟
۱۸. دربارۀ تلقی ما از معماری و طرح کلان شبکۀ ملی اطلاعات، مباحث راجع به نگاه ما به حکمرانی فضای مجازی و سهم مردم و بحث‌هایی نظیر آن، مطالبی قبلا منتشر شده است. برخی از مباحث نیز، با درخواست جناب عالی در قالب سند «الزامات تفصیلی معماری و کلان شبکۀ ملی اطلاعات» ارائه شده است و بارها مورد تقدیر و تمجید جناب عالی و همکارانتان قرار گرفته است.
۱۹. در مورد تلگرام و پیام‌رسان ها مثل همه مردم، انتقاداتی نسبت به دولت به عنوان مجری اقدام وجود دارد؛ اما چرایی اینکه در زمان تصمیم به فیلترینگ تلگرام، ظرفیت پیام‌رسان‌های ایرانی کم بوده یا اشکالاتی در دسترسی مردم به وجود آمده باید در سیاست‌های دولت و وزارت ارتباطات جستجو شود. آماده نبودن بستر لازم برای مهاجرت جزء ضعف‌ها است. مگر نه این است که در سند تبیین الزامات شبکۀ ملی اطلاعات خدمات پایۀ کاربردی «از قبیل خدمات میزبانی و ذخیره‌سازی و پیام‌رسان‌ها» ، بخش غیرقابل‌اجتناب از شبکه محسوب شده و متولی توسعه آن به وزارت ارتباطات سپرده شده است؟ چطور قصور خود را ابزاری برای مطالبه از دیگران می‌کنید؟ به نظر می‌رسد از طرف متولیان امر در کشور کوتاهی صورت گرفته است. مردم از این ناراحت‌اند که تصمیم‌گیری برای ایجاد محدودیت در یک حوزۀ خدمات، باعث شده است که ما پاسخی برای این نیاز ارتباطی نداشته باشیم. دولت متعهد بوده که یک پیام‌رسان پایدار هم برای ارتباط و تعامل مردم در ابعاد چهل‌میلیونی و هم کسب‌وکار مردم ایجاد کند. این اتفاق نیفتاده است. در مورد تلگرام، حرف زیاد است و مجال دیگری می‌طلبد؛ اما نقطۀ شروع بحث، نقطۀ بستن آن از سوی دولت نیست؛ بلکه باید از سال‌های ابتدایی دولت یازدهم و طرح راه‌اندازی و مسلط کردن آن سخن گفت. خوب است دفاع جانانۀ نمایندۀ یک نهاد دولتی متولی امنیت در کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در سال ۹۴ منتشر شود تا مردم بدانند چه کسانی تلگرام را به اینجا رساندند.
۲۰. جناب آقای جهرمی؛ ولنگاری و رها کردن فضای مجازی لزوماً حاصل یک اراده نیست بلکه می‌تواند نتیجه عدم ایفای وظایف قانونی باشد. بارها رسمی و غیررسمی از جناب عالی و همفکران و همکارانتان دلسوزی خود را به عنوان یک پدر برای فرزندانتان در قبال فضای مجازی و الگوی دسترسی به آن شنیده ایم. آیا حضور جناب عالی در جایگاه حاکمیتی وظیفه‌ای برای شما نسبت به فرزندان این مرزوبوم ایجاد نمی‌کند؟
والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته
